Służba zdrowia

Prawo do bezpłatnych świadczeń opieki zdrowotnej

Z bezpłatnych świadczeń zdrowotnych mogą korzystać wszyscy ubezpieczeni, czyli osoby objęte powszechnym, obowiązkowym i dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym w Narodowym Funduszu Zdrowia. Ubezpieczenie zdrowotne przysługuje z tytułu:
•   umowy o pracę
•   umowy zlecenia
•   prowadzenia działalności gospodarczej
•   ubezpieczenia w KRUS
•   statusu emeryta lub rencisty
•   podpisania dobrowolnej umowy o ubezpieczenie zdrowotnej podpisanej z  NFZ

Ponadto z bezpłatnych świadczeń medycznych mogą korzystać także:
•   osoby nieubezpieczone (posiadające obywatelstwo polskie i  zamieszkujące 
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), które spełniają kryterium dochodowe 
do otrzymywania świadczeń z pomocy społecznej, dzieci i młodzież – do ukończenia 18. roku życia, kobiety w okresie ciąży i połogu – do 42. dnia po porodzie
•   osoby bezrobotne zarejestrowane w urzędzie pracy
•   osoby uprawnione do świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji – ubezpieczone w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub (EFTA), przebywające na terenie RP

Ubezpieczenie członków rodziny
Każda osoba ubezpieczona ma obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny, jeśli nie mają oni innego tytułu do ubezpieczenia. Osobami tymi mogą być:
•   małżonkowie – mąż, żona (ale nie konkubenci)
•   krewni wstępni (rodzice, dziadkowie) pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym

Ubezpieczenie zdrowotne dzieci
Mimo tego, że polskie prawo gwarantuje bezpłatne świadczenia wszystkim dzieciom 
do ukończenia 18 roku, osoby ubezpieczone, mają obowiązek zgłosić je do ubezpieczenia. Dotyczy to nie tylko dzieci biologicznych, ale również:
•   dzieci małżonka
•   dzieci przysposobionych
•   wnuków
•   dzieci przebywających pod Państwa opieką w ramach rodziny zastępczej -
do ukończenia przez nie 18. roku życia

Ubezpieczenie dzieci po ukończeniu 18. roku życia
Jeśli dziecko kontynuuje naukę po ukończeniu 18. lat, może być zgłoszone do ubezpieczenia jako członek rodziny, nie dłużej jednak niż do ukończenia 26. roku życia. Po tym czasie, o ile nie jest ubezpieczone z żadnego innego tytułu, powinno powiadomić szkołę lub uczelnię, która będzie zobowiązana zgłosić je do ubezpieczenia w NFZ. Dzieci posiadające orzeczenie 
o znacznym stopniu niepełnosprawności mogą być zgłaszane do ubezpieczenia bez ograniczenia wieku.

Prawo do świadczeń w wyjątkowych sytuacjach
Do świadczeń mają również prawo następujące osoby:
•   które były narażone na zakażenie poprzez kontakt z osobami zakażonymi lub materiałem zakaźnym – w zakresie badań w kierunku błonicy, cholery, czerwonki, duru brzusznego, durów rzekomych A, B i C, nagminnego porażenia dziecięcego
•   uzależnione od alkoholu – w zakresie leczenia odwykowego
•   uzależnione od narkotyków
•   z zaburzeniami psychicznymi – w zakresie psychiatrycznej opieki zdrowotnej
•   pozbawione wolności
•   cudzoziemcy umieszczeni w strzeżonym ośrodku lub przebywający w  areszcie w celu wydalenia
•   posiadacze Karty Polaka, w zakresie korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej 
w stanach nagłych, chyba że umowa międzynarodowa, w  której RP jest stroną, przewiduje zasady bardziej korzystne

Koszty świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych takim osobom pokrywane są z budżetu państwa.

Sposoby potwierdzania ubezpieczenia
•   wygenerowanie dokumentu elektronicznego za pomocą systemu elektronicznej Weryfikacji Uprawnień Świadczeniobiorców (eWUŚ)
•   przedstawienie jednego z dotychczasowych dokumentów papierowych potwierdzających prawo do świadczeń opieki zdrowotnej (np. druk ZUS RMUA)
•   złożenie oświadczenia o przysługującym prawie do korzystania z opieki zdrowotnej

Pacjent zgłaszający się do placówki zdrowia jest zobowiązany do potwierdzenia swojej tożsamości poprzez okazanie dowodu osobistego, paszportu, prawa jazdy albo – jeśli nie ukończył 18. roku życia – legitymacji szkolnej. Tożsamość dzieci do 6. roku życia mogą potwierdzić rodzic lub opiekun, składając ustne lub pisemne oświadczenie.

Świadczeniobiorca ma prawo do późniejszego przedstawienia dokumentu potwierdzającego prawo do świadczeń opieki zdrowotnej lub złożenia oświadczenia (są to równorzędne sposoby) tylko w przypadku stanów nagłych lub gdy złożenie oświadczenia nie jest możliwe ze względu na stan zdrowia.
Stan nagły to stan nagłego zagrożenia zdrowotnego. Jest to nagłe (lub przewidywane w krótkim czasie) pojawienie się objawów pogarszania się zdrowia, którego bezpośrednim następstwem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu lub uszkodzenie ciała lub utrata życia. Wymaga podjęcia natychmiastowych medycznych czynności ratunkowych i leczenia.

Każda osoba, która chce skorzystać ze świadczeń opieki zdrowotnej, jest zobowiązana do potwierdzenia przysługującego mu prawa do świadczeń. Osoba, która potwierdzi to prawo, składając oświadczenie niezgodne ze stanem faktycznym lub posłuży się dokumentem papierowym potwierdzającym prawo do świadczeń opieki zdrowotnej w okresie jego ważności, mimo że utraciła to prawo, poniesie koszty udzielonego jej świadczenia.

Ubezpieczenie zdrowotne osób nieubezpieczonych

Ubezpieczenie zdrowotne osób nieubezpieczonych (posiadających obywatelstwo polskie i  zamieszkujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), które spełniają kryterium dochodowe do otrzymywania świadczeń z pomocy społecznej jest możliwe jest po uzyskaniu decyzji prezydenta o potwierdzeniu prawa do  świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych.
Na podstawie otrzymanej decyzji osoba ta ma prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej przez okres 90 dni od dnia w niej wskazanego, najczęściej od dnia złożenia wniosku, a w przypadku udzielania świadczeń w stanie nagłym – od dnia udzielenia świadczenia. Prawo to osoba traci, jeżeli we wskazanym okresie zostanie objęta ubezpieczeniem zdrowotnym. W okresie wskazanym w decyzji mamy obowiązek poinformować  prezydenta o każdej zmianie w naszej sytuacji dochodowej lub majątkowej oraz o objęciu ubezpieczeniem zdrowotnym. Wówczas organ gminy stwierdza wygaśnięcie decyzji.
W przypadku konieczności przedłużenia okresu uprawnień do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej niezbędne jest ponowne wystąpienie z wnioskiem do organu gminy.

Zachowanie prawa do świadczeń

Zanim zaczniemy starać się o decyzję, trzeba sprawdzić, czy nie przysługuje nam ubezpieczenie z innego tytułu niż dotychczasowy, np. jako członkowi rodziny osoby ubezpieczonej lub jako osobie bezrobotnej. Musimy też pamiętać, że prawo do bezpłatnego leczenia zachowujemy jeszcze przez 30 dni po ustaniu obowiązku ubezpieczenia. W przypadku uczniów po szkole średniej i studentów prawo to wygasa dopiero po upływie 4 miesięcy od zakończenia nauki lub skreślenia z listy uczniów lub studentów. Z kolei osoba ubiegająca się o przyznanie emerytury lub renty zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego w okresie trwania postępowania o przyznanie tych świadczeń, a osoba pobierająca zasiłek na podstawie przepisów o ubezpieczeniu chorobowym lub wypadkowym – w okresie pobierania zasiłku. W przypadku pracowników korzystających z urlopu bezpłatnego prawo do leczenia w ramach NFZ wygasa po upływie 30 dni od dnia rozpoczęcia urlopu, a wobec osób bezrobotnych po upływie 30 dni od dnia wyrejestrowania z urzędu pracy. W przypadku zawieszenia prawa do renty socjalnej prawo do świadczeń opieki zdrowotnej przysługuje przez 90 dni od ustania ubezpieczenia zdrowotnego w Funduszu.

Informacja w sprawie przyznania prawa do bezpłatnych świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych dla osób nieubezpieczonych