Sieradz - nazywany na przestrzeni dziejów Sira, Syraz, Syradz, Sirazia, Siracz, Siradia, Syradzs - jest jednym z najstarszych miast w Polsce. Najdawniejsze ślady osadnictwa na tym terenie pochodzą z VI-VII w. W XI w. powstał tu gród kasztelański i podgrodzie. W źródłach pisanych Sieradz pojawia się w 1136 roku, kiedy w tzw. bulli gnieźnieńskiej wymienia go papież Innocenty II. „(…) Dlatego czcigodny bracie Jakubie, przychylamy się łaskawie do twoich próśb i kościół gnieźnieński, któremu za sprawą Boga przewodniczysz, umacniamy przywilejem stolicy apostolskiej, stanowiąc, aby wszystkie posiadłości, wszystkie dobra, które ten kościół słusznie z prawem kanonicznym posiada albo w przyszłości roztropnie zdoła nabyć, służy trwale i nienaruszenie tobie i twoim następcom. Spomiędzy nich te przytoczyliśmy, wyrażając je własnymi imionami: z Gniezdna, z Ostrowa, z łęku (…). Również wsi arcybiskupa koło Sieradza: Sędziejewicy, Parno, Kluczycy, Kobierzycsko, Dębica, Jarociny, Manina, te wszystkie razem z ich posiadaczami już poprzednio."
Wzmianka o Sieradzu pojawia się również w Księdze Rogera (Księga przyjemnych podróży przez nieznane lądy), znana po łacinie jako Tabula Rogeriana – geograficzny opis świata oraz jego przedstawienie na mapie, spisana przez arabskiego geografa Muhammada al-Idrisiego w roku 1154 dla króla Sycylii Rogera II. „(...) Posiada on winnice, oliwki i mnogie drzewa (różnych) gatunków owoców. Do miast jego należą: Kraków, Gniezno, Wrocław, Sieradz, N(u)grada, Ś(i)tnu. Wszystkie one są sławnymi stolicami i silnymi centrami, w których zebrane są dostatki rozmaitych krajów. Prócz tego zażywają one szacunku, ponieważ (przebywają) w nich uczeni wykształceni w dziedzinach nauki i religii rumijskiej (…). Rzemieślnicy ich są zręczni i obznajmieni ze swymi zawodami. Co się tyczy miasta Krakowa, miasta Gniezna, i reszty jej (Polski) wspomnianych miast, są to miejscowości o blisko siebie stojących budowlach (lub: o zwartym zabudowaniu) i szeregu dóbr przyrodzonych; zbliżają się do siebie swą wielkością, a opisy ich i wygląd są identyczne (podobne).”
W owym czasie Sieradz wraz z Łęczycą stanowił zwarte i rozległe przestrzennie terytorium łęczycko-sieradzkie, którego obszar obejmował około 20 tys. km.Blisko 2/3 tamtego terytorium pokrywałoby się z obszarem obecnego województwa łódzkiego.
Dokument lokacyjny Sieradza zaginął. Według pisma z 1298 r. prawa miejskie nadał Sieradzowi książę Kazimierz Konradowic między 1247 a 1255 rokiem. W tym czasie także dominikanie założyli w mieście swój klasztor, co potwierdza ówczesną rangę Sieradza. W XIV wieku, na miejscu spalonego przez Krzyżaków w 1331 r. drewnianego grodu, król Kazimierz Wielki wzniósł sieradzki zamek. Obok niego założono kościół św. Trójcy, który w XV wieku przekształcono w kolegiatę. Miasto otoczono murami obronnymi, wałami i fosą.
Do Sieradza prowadziły trzy bramy – Krakowska, Warcka i Grodzka. Bramy Warcka i Grodzka (dzisiejsza ul. Zamkowa) uległy zniszczeniu w drugiej połowie XVIII wieku, Krakowska dotrwała do 1800 roku. Począwszy od XV wieku rozwój przestrzenny miasta koncentrował się na powstawaniu i rozbudowie przedmieść. Pierwszym powstałym na południu było Przedmieście św. Mikołaja (wokół tzw. Poświętnej Górki), drugim – Porzecze - nad rzeką Żegliną, oraz najmłodsze Nowe Przedmieście (tzw. Nowe Miasto lub Nowy Rynek) rozwiniętym koło Bramy Warckiej w połowie XVI wieku.
Niestety, harmonijny rozwój Sieradza zakłócały kilkakrotne najazdy - Tatarów, Czechów oraz Krzyżaków. Mimo to od XIII do XV w. odbyło się w Sieradzu 15 walnych zjazdów, w sześciu przewodniczyli królowie polscy. 26 lutego 1383 roku na sejmie w Sieradzu zapewniono poselstwo węgierskie, że królową Polski zostanie córka króla Ludwika - Jadwiga. W 1432 roku na zjeździe sieradzkim podjęto zobowiązanie, wybrania po śmierci Władysława Jagiełły królem Polski jego najstarszego syna - Władysława, zwanego później Warneńczykiem. W 1445 roku dokonano w mieście elekcji króla Kazimierza Jagiellończyka.
Wśród XV – wiecznych wydarzeń, w których sieradzanie zapisali się złotymi zgłoskami nie można pominąć słynnej bitwy pod Grunwaldem. Jan Długosz w swych „Rocznikach czyli Kronikach sławnego Królestwa Polskiego” pisze, iż pomiędzy 51 polskimi oraz 40 litewskimi chorągwiami znajdowały się dwie sieradzkie. „Ósma, ziemi sieradzkiej, miała znak, w którego jednej połowie znajdowało się pół białego orła na czerwonym polu, a w drugiej połowie pół ognistego lwa na białym polu.” I dodaje dalej: „Trzydziesta, wojewody sieradzkiego Jakuba z Koniecpola, miała jako godło białą podkowę z opuszczoną w dół przednią częścią, opatrzoną krzyżem, na czerwonym polu.” W nagrodę za męstwo w bitwie król Władysław Jagiełło nadał sieradzanom przywilej używania do pieczęci czerwonego laku stosowanego wcześniej tylko przez królów i książąt.
Okres największego rozkwitu miasta pod względem gospodarczym i kulturalnym przypadł na czasy Odrodzenia. Na początku XVI w. żyło i pracowało tu 162 rzemieślników skupionych w 12 cechach, m. in. sukienników, kuśnierzy i krawców. Miasto było również ważnym ośrodkiem handlu. Na miejscowych jarmarkach można było spotkać zagranicznych kupców, nawet z odległej Hiszpanii i Portugalii. W Sieradzu osiedlali się m.in. Szkoci. Wymianie handlowej sprzyjało korzystne położenie miasta. Leżał on bowiem na trasie trzech szlaków o znaczeniu krajowym, wchodzących w skład większych połączeń międzynarodowych. Przez miasto przewożono sól z Małopolski do Wielkopolski, a z Mazowsza, Sandomierskiego i Rusi pędzono bydło i konie na Śląsk. Przewożono ponadto wełnę, chmiel, łój, skóry, wino i wosk. O znaczeniu Sieradza w owym czasie świadczy liczba ok. 350 domów i ponad 2000 mieszkańców, co sytuowało go w czołówce średnich miast w Polsce.
Niestety wraz ze schyłkiem XVI w. kończą się czasy świetności Sieradza. Największy regres datuje się na XVII i pierwszą połowę XVIII wieku. Nastąpił on głównie w wyniku wojen szwedzkich, pożarów i pomorów. Skalę zjawiska obrazują liczby. Na początku XVII wieku w mieście stały tylko 53 domy zamieszkane przez ok. 300-400 osób. Dopiero pod koniec XVIII w. miasto powoli zaczęło się odbudowywać. Szczególnie duże zasługi w porządkowaniu spraw miejskich położyła utworzona w 1780 roku Komisja Dobrego Porządku, która zajęła się finansami miasta oraz wydawaniem przepisów dotyczących ustroju i administracji. W końcu XVIII wieku Sieradz liczył ok. 1,5 tys. mieszkańców, znajdowało się w nim 191 domów mieszkalnych i pracowało 80 rzemieślników, reprezentujących 21 zawodów.
W okresie zaborów sieradzanie czynnie uczestniczyli w walce o odzyskanie niepodległości. 13 listopada 1806 roku zawiązano w Sieradzu akt powstania przeciwko Prusakom. W czasie powstania styczniowego w latach 1863-1864 miasto wraz z powiatem było terenem koncentracji powstańców oraz miejscem wielu bitew i potyczek. Widok sieradzkiego zamku. Fragment obrazu z 1751 r. J. B. de Juncka Matka Boska Szkaplerzna, który znajduje się w kościele pw. Wszystkich Świętych. XIX – wieczny Sieradz to miejsce powolnego, lecz systematycznego rozwoju gospodarczego i społecznego. W 1823 r. powstała manufaktura Adolfa Harrera, w której zainstalowano jedną z pierwszych maszyn parowych na ziemiach polskich. Postęp przemysłu i rzemiosła doprowadził także do utworzenia w połowie XIX w. niedzielnej szkoły rzemieślniczej. Pod koniec stulecia otwarto pierwszą w regionie salę teatralną, a z inicjatywy dr Aleksandra Murzynowskiego wybudowano przystań wodną i założono Towarzystwo Wioślarskie. Początek XX wieku przyniósł miastu połączenie kolejowe z Łodzią i Kaliszem. Nadal rozwijało się życie społeczne. W 1906 r. utworzono bibliotekę, w 1909 r. założono Sieradzkie Towarzystwo Muzyczne, natomiast w 1915 r. Czesław Bagieński otworzył 5 – klasowe Gimnazjum Filologiczne. Na przestrzeni stu lat liczba mieszkańców Sieradza wzrosła ponad czterokrotni do 9,8 tys. osób w 1910 roku.
W listopadzie 1918 roku powstało niepodległe państwo polskie. Z niepodległości cieszyli się również mieszkańcy Sieradza. Okupili ją jednak śmiercią pięciu członków Polskiej Organizacji Wojskowej, którzy zginęli w 12 listopada w walkach z wycofującymi się wojskami niemieckimi. W okresie dwudziestolecia międzywojennego rozwój przemysłu i rzemiosła w mieście stanowił kontynuację stanu sprzed I wojny światowej. Miasto zachowało swój rolniczo-przemysłowy charakter. Jednocześnie dobrze rozwijało się życie kulturalne. Działało Towarzystwo Śpiewaczo-Muzyczne przy Chrześcijańskim Stowarzyszeniu Rzemieślniczym "Resursa" oraz Koło Miłośników Sceny przy Towarzystwie "Dźwignia". W 1923 roku wznowiło działalność Sieradzkie Towarzystwo Muzyczne "Lutnia". Cztery lata później otwarto gimnazjum miejskie, dzisiejsze Liceum Ogólnokształcące im. Kazimierza Jagiellończyka. Poza tym zrealizowano wiele ambitnych inwestycji. Rozbudowano budynek Ochotniczej Straży Pożarnej, wybudowano łaźnie miejską, elektrownię, uporządkowano teren Wzgórza Zamkowego, powiększono uliczne oświetlenie oraz obsadzono drzewami park miejski.
1 września 1939 roku rozpoczęła się II wojna światowa. 9 listopada Sieradz wraz z całym powiatem został wcielony do Rzeszy. Okupanci usuwając ślady polskości zniszczyli wszystkie polskie napisy, dokonali zmiany nazw ulic, zniszczyli pomniki i tablice upamiętniające historyczne wydarzenia. W odpowiedzi rozwinął się ruch oporu. 23 stycznia 1945 roku Sieradz wyzwolono. Miasto było wolne, ale wyludnione i częściowo spalone. Jednak trzy dni wcześniej doszło do tragedii. Lotnictwo radzieckie zbombardowało miasto, w wyniku czego zginęło stu sieradzan, a kilkuset odniosło rany.
W latach 50-tych rozbudowano zakłady odzieżowe, zbożowo-młynarskie i spirytusowe. W 1957 r. oddano do użytku największy zakład dziewiarski „Sira”. Powstały także osiedla mieszkaniowe „Dziewiarz” i „Polna”.W 1975 roku Sieradz stał się ponownie siedzibą województwa. Do miasta zaczęli przyjeżdżać ludzie z całego regionu. W efekcie liczba ludności w ciągu kolejnych dwudziestu lat uległa podwojeniu do liczby 45 tys. Miasto ponownie w swej długiej i trudnej historii zaczęło się dynamicznie rozwijać. W wyniku reformy administracyjnej w 1999 roku Sieradz uzyskał prawa miasta powiatowego. Obecnie pełni rolę centrum administracyjno-gospodarczego w zachodniej części województwa łódzkiego.